KİDS SKİLLS – Finlandiya Terapiya Azərbaycan məktəblərində

Elza Bağırzadə-Bakı şəhər 21 saylı tam orta məktəbin direktoru və “Filland Texnikası” layihəsinin rəhbəri

Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin Təhsildə İnkişaf və İnnovasiyalar üzrə 2021-ci ildə elan etdiyi Vqrand müsabiqəsinin qalibləri siyahısında Yasamal rayon E. Məmmədov adına 21 nömrəli tam orta məktəbdə var. 21 nömrəli məktəbin təqdim etdiyi lahiyyə Finlandiya məktəblərində tədbiq edilən Kids Skills Finlandiya terapiyadır.
Kids Skills-Finlandiyada Ben Furman tərəfindən yaradılmışdır. Ben psixiatr, müəllif və beynəlxalq miqyasda tanınmış həll mərkəzli terapiya təlimçisidir. Ben Finlandiyadakı Helsinki Qısa Terapiya İnstitutunun həmtəsisçisidir. 4-17 yaş aralığında uşaq və yeniyetmələrdə olan psixoloji problemlərin qısa müddətli həllinə yönəlmişdir. Terapiyanın əsas məqsədi «Problemi bacarığa çevirməkdir».
Həmçinin bu terapiyanın əsas şüarı budur: “Uşaqlarda problem yoxdur, öyrənmədikləri bacarıqlar vardır”
Kids Skills məktəb mühütündə şagirdlərin aşağıdaki problemlərinin həllinə yönəlmişdir:

 Davranış pozuntusu
 Diqqət əskikliyi
 Öyrənmə çətinliyi
 Hiperaktivlik
 Məktəb ilə bağlı qorxular
 Özünü düzgün qiymətləndirmə
 Sosiallaşma bacarığı və s problemlər
Bu terapiyanı tədbiq edən mütəxəsis aşağıdakıları bacarmalıdır:
 Problemi bacarığa çevirməlidir.
 Uşaqlarda motivasiya yarat
 Bacarığı öyrənməyə başlamaq
 Öyrəndiyi bacarığı təriflləmək
Kids skills Finlandiya terapiya ümüumilikdə 15 addımdan ibarətdir .
 Terapiya ümumilikdə 15 pillədən ibarətdir:
 Problemi bacarığa çevirmək
 Uşaqla razılığa gəlmək
 Uşağa bacarığın verəcəyi faydaları danış
 Ad ver
 Qəhrəman seç
 Dəstəkçilər
 Uşaqda həvəs yarat
 Party haqqında danış
 Mənə göstər ki, necə edəcəksən?
 Öyrənəcəyin bacarıqdan ətraflflı danış
 Bacarığın necə öyrənməyə başlayacağını soruş
 Xatırladıcılar
 Party
 Öyrəndiyini başqa uşaqlara da öyrət
 Digər bacarığa keçid
Terapiyanın mərhələləri isə bunlardır:
 Uşaqda özgüvəni yarat ki, bacarığı öyrənə bilsin.
 Uşaqla planlaşdırın ki, bacarığı öyrəndikcə uşaq necə mükafatlandırılsın
 Uşaqdan soruş ki, o bacarığı öyrəndikdən sonra necə davranacaq
 Ətrafdakı insanlara bildirsin ki, uşaq hansı bacarığı öyrənir
 Uşaqla necə başlayacağına dair razılığa gəl
 Uşaq bacarığı öyrənməyi unudanda ətrafdakıların onun yadına salacağını bildirsin
 Uşaq bacarığı öyrəndikdən sonra hər kəsə bildirsin və qeyd etsin
 Uşağı öyrəndiyi yeni bacarığı başqasına öyrətməsi üçün həvəsləndir
 Yeni bacarığa keçməyə razılıq ver
Beləliklə şagirdlər ilk öncə problemlərinə bacarıq kimi baxmağı öyrənirlər. Məsələn düzgün oturmağı bacarmayan bir şagirddə səliqəli oturma bacarığı, kəkələməsi olan bir şagird də gözəl danışmaq bacarığı, aqressiv bir şagird də sakit olmaq və stop bacarığı, öyrənmə çətinliyi olan şagird də isə əlaçı olmaq bacarığı öyrədərk inkişaf etdiririk.
Bu terapiya həmçinin valideyn və müəllimlərə də problemi olan şagirdlərə doğru yanaşmağı öyrədir. Kids skills terapiya sayəsində müəllim və valideynlər aşağıdaki bacarıqlara yiyələnirlər:

 Uşaqları necə tərifləmək olar?
 Uşaqları dinləməyə necə cəlb etmək olar?
 Digər böyüklərlə necə əməkdaşlıq etmək olar?
 Uşaq bacarıqlarını necə öyrətmək olar?
 Cəzanı başqa hansı alternativ variant ilə əvəz etmək olar?
Kids skills bir çox ölkələrdə tədbiq edilir. Kids'Skills haqqında Ben Furman tərəfindən yazılan kitablar 20 dildə nəşr edilmişdir və bu metod dünyanın bir çox ölkələrində istifadə olunur. Kids Skillsin qeyd edək şagirdlərə maraqlı olsun deyə mobil tədbiqidə vardır. Həmin tədbiq ingilis, Rus, Çin, İspan, Ərəb, Danimarka, Hollandiya, Fin bir Macarıstan da daxil olmaqla bir çox dillərdə hazırlanaraq istifadəyə verilmişdir. Və bu ildə V qrand layihə çərçivəsində Azərbaycanda bir neçə məktəbdə tədbiqi nəzərdə tutulur. Layihə uğurla başa vurularsa növbəti illərdə mobil tədbiqinində Azərbaycan dilində hazırlanıb şagirdlərin ixtiyarına verilməsi nəzərdə tutulur.
Layihənin ilk mərhələlərində 21,308,167 və 60 nömrəli məktəbin müəllim və psixoloqlarına finland texnika : problemi bacarığa çevirək layihəsinin mövzusun əhatə edən təlim keçirildi. Müəllimlər ilə təlim bitdikdən sonra isə həmin məktəblərin valideynləri ilə görüşlər təşkil edildi. Distant görüşlər bitdikdən sonra isə həmin məktəblərin ibtidai siniflərindən hər məktəbdən iki sinif seçilərək həmin siniflərdə layihə tədbiq edilməyə başlanıldı. Layihə daxil olan siniflər xüsusi lövhələrlə və layihənin iş dəftərləri ilə təmin edildilər. Həmin məktəblərə təhkim olunan təhkimçilər isə şagirdlərlə məktəbdə aparılacaq işləri davam etdirirlər.