20 Oktyabr – Ümumdünya Statistika Günü

BMT Baş Assambleyasının 2015-ci il 3 iyun tarixli, 69/282 nömrəli Qətnaməsində Ümumdünya Statistika Gününün qeyd olunması haqqında qərar qəbul edilmişdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Statistika Komissiyasının qərarına əsasən, 2025-ci ilin 4–7 mart tarixlərində keçirilmiş 56-cı sessiyasında BMT Baş katibinin təqdim etdiyi məruzədə bu günün beynəlxalq, milli və regional səviyyələrdə qeyd olunmasının əhəmiyyəti xüsusi vurğulanmışdır. Əlamətdar günün devizi kimi “Hər kəs üçün keyfiyyətli statistika ilə inkişafa töhfə verək” şüarı seçilmişdir. Bu, həm dövlətlərarası əməkdaşlığın gücləndirilməsini, həm də statistik məlumatların etibarlılığını və əlçatanlığını təmin etməyi hədəfləyir. Statistikanın beynəlxalq səviyyədə qeyd edilməsi, onun yalnız rəqəmlərlə bağlı elm deyil, həm də cəmiyyətin inkişafına xidmət edən fundamental bir vasitə olduğunu nümayiş etdirir.

Ümumdünya Statistika Gününün qeyd olunmasında əsas məqsəd müasir qloballaşma dövründə statistikanın rolunu və əhəmiyyətini artırmaq, onun ictimai və dövlət idarəçiliyindəki yerini möhkəmləndirməkdir. Rəqəmsal dövrdə statistika, yalnız məlumat toplamaq vasitəsi deyil, həm də iqtisadi, sosial, demoqrafik və ekoloji proseslərin dərin təhlilini aparmağa imkan verən strateji vasitədir. Bu günün qeyd olunması, rəsmi statistika istehsalçılarını, məlumat istifadəçilərini, alimləri və vətəndaş cəmiyyətini bir araya gətirərək, keyfiyyətli məlumatların əhəmiyyətinə diqqət çəkir. Statistikanın etibarlılığı, dövlət siyasətinin düzgün planlaşdırılması və dayanıqlı inkişaf məqsədlərinin həyata keçirilməsi üçün əsas amillərdən biridir.
Azərbaycanda Ümumdünya Statistika Günü ilə əlaqədar geniş tədbirlər planı hazırlanmış və uğurla icra edilmişdir. Belə ki, Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən təşkil olunan Beynəlxalq Statistika Forumu və Prezidentin müraciəti bu günün əlamətdarlığını daha da artırmışdır. Təhsil müəssisələrində və yerli statistika idarələrində keçirilən maarifləndirici tədbirlərdə statistikanın həyatımızdakı rolu izah edilmiş, gənclərdə bu sahəyə marağın artırılmasına şərait yaradılmışdır. Bundan əlavə, ölkə üzrə yuxarı sinif şagirdləri və ali məktəb tələbələri arasında statistik olimpiada da təşkil edilmiş, qaliblər mükafatlandırılmışdır.
Ümummilli lider Heydər Əliyev ölkənin inkişafında statistikanın rolunu hər zaman yüksək qiymətləndirmişdir. Onun rəhbərliyi dövründə statistik idarəetmə mexanizmləri təkmilləşdirilmiş, məlumatların dəqiqliyi və operativliyi artırılmışdır. Heydər Əliyev dəqiq və şəffaf statistik məlumatların dövlətin gələcək planlarının hazırlanmasında nə qədər vacib olduğunu dəfələrlə vurğulamışdır. Bu gün Azərbaycan statistikasının güclü hüquqi bazasının mövcudluğu da məhz onun müəyyən etdiyi inkişaf strategiyasının nəticəsidir. Cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan statistika sistemi yeni mərhələyə qədəm qoymuşdur. Statistik idarəetmə sahəsində rəqəmsallaşma, açıq məlumatların təqdim edilməsi və beynəlxalq əməkdaşlıq genişləndirilmişdir. Dövlət Statistika Komitəsinin fəaliyyəti Prezidentin diqqət və qayğısı nəticəsində beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Bu, Azərbaycanın statistika sahəsində dünya miqyasında etibarlı tərəfdaş kimi tanınmasına şərait yaradır.
Son illərdə həyata keçirilmiş altı Dövlət Proqramı çərçivəsində statistik sistemin müasirləşdirilməsi istiqamətində xeyli iş görülmüşdür. Bu proqramlar vasitəsilə məlumatların toplanması və emalı prosesləri tam elektronlaşdırılmış, rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi ilə vətəndaşlara daha operativ və şəffaf məlumat təqdimatı təmin edilmişdir. Bununla yanaşı, beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan yeni göstəricilər sistemi formalaşdırılmış, sosial və iqtisadi statistikalar arasında əlaqə gücləndirilmişdir.
Statistika dövlətin iqtisadi, sosial və demoqrafik siyasətinin düzgün planlaşdırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Cəmiyyətin müxtəlif sahələrinə dair toplanmış statistik məlumatlar iqtisadi inkişafın istiqamətlərini müəyyənləşdirməyə, resursların səmərəli bölüşdürülməsinə və sosial rifahın artırılmasına şərait yaradır. Həmçinin, statistik məlumatlar beynəlxalq müqayisələr aparmaq və Azərbaycanın dünya reytinqlərində mövqeyini müəyyənləşdirmək üçün əsas mənbədir.
Dövlət Statistika Komitəsi və yerli statistika orqanları ölkə üzrə genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirir. Əhalinin siyahıyaalınması, kənd təsərrüfatı, ticarət, tikinti, sənaye və xidmət sahələri üzrə məlumatların toplanması və təhlili bu orqanların əsas fəaliyyət istiqamətlərindəndir. Məlumat bazası müasir texnologiyalar vasitəsilə yenilənir və beynəlxalq statistika sistemlərinə inteqrasiya edilir. Bu, Azərbaycanın dünya miqyasında etibarlı məlumat mənbəyi kimi tanınmasına töhfə verir.
Gələcəkdə statistika sahəsinin inkişafı süni intellekt, böyük məlumat (Big Data) və analitik platformaların geniş tətbiqi ilə bağlı olacaqdır. Yeni texnologiyaların tətbiqi statistikanın daha çevik, dəqiq və operativ olmasını təmin edəcək. Eyni zamanda, cəmiyyətin məlumatlara çıxış imkanlarının artırılması, şəffaflıq və etimadın möhkəmləndirilməsi istiqamətində işlər davam etdirilməlidir. Azərbaycanın statistika sistemi yaxın gələcəkdə regionda innovativ məlumat mərkəzinə çevrilmək potensialına malikdir.

Xaçmaz Rayon Statistika İdarəsinin rəisi Heydər Əliyev