Uşaqlarınıza yanlışlıqlarını döyərək yox, bax belə başa salın.

Freedman adlı alim 1965 - ci ildə mükəmməl nəticələr verən bir təcrübə aparmışdır. Təcrübədə 22 uşaq iştirak etmişdir və bu uşaqlar 7 - 12 yaş aralıqlı uşaqlar idi. Freedman uşaqlara oyuncaq robotu qadağa etməli idi və elə etməli idi ki, uşaqlar bu oyuncaqdan tamamen imtina etsinlər..Başlanğıcda Freedman otaqda olan 22 uşağa "robotla oynarsanız, sizə cəza verəcəm" tipli mesaj buraxdı. Özü isə otaqdan çıxdı və uşaqları gözətləməyə başladı.Uşaqlardan ancaq 1 nəfər o otaqdan çıxdıqdan sonra oyuncaqla oynamağa başladı. Digər uşaqlar isə xaricdən gələn basqıdan qorxaraq oyuncağa yaxın getmədilər..Təcrübənin üstündən 6 həftə keçdikdən sonra bu dəfə başqa bir işçi uşaqlarla iş aparmağa gəldi. Uşaqlara bütün oyuncaqlardan istifadə edə biləcəkləri ilə bağlı təlimat verdi. Freedmanın 6 həftə öncə olan uyarılarına baxmayaraq uşaqların hamısı robotla oynadı..

Sonra təcrübə uşaqlarla təkrar aparıldı. Bu dəfə uşaqlara təcrübə apararkən xaricdən basqı edilmədiyini əks etdirən təlimatlar verildi. Uşaqlara "robotla oynamağın yanlış olduğu söylənildi".. Daha sonra alim otaqdan çıxdı və uşaqları gözətləməyə başladı.Bu dəfə də uşaqlardan ancaq biri robotla oynamağa başladı..Sonra təcrübənin davamı yenə də 6 həftədən sonra həyata keçirilidi. Belə ki, uşaqlarla təcrübəni davam etdirmək üçün başqa işçi göndərildi. Bu dəfə uşaqların 77% - i robotla oynamadı, ancaq 33% - i robotla oynamağı seçdi..

Təcrübənin mahiyyəti ona əsaslanır ki, əgər insana xaricdən təzyiq çox göstərilərsə bağlanma olacaq, amma bu bağlanma qısamüddətli olacaq və insanda daxili məsuliyyət hissi işə düşməyəcək..Yəni xarici basqa nə qədər çox olarsa daxili məsuliyyət hissi bir o qədər az olar və əksinə..Gördüyümüz kimi bu aslılıq tərs mütənasibdir.

Onun üçün də birinə bir şeyi qəbul etdirmək istədikdə xaricdən təzyiq göstərmək yanlış addım ola bilər. Xarici təzyiq həmin anda effekt verir, bağlılıq yaranır, amma bu bağlılıq daxili məsluliyyət ilə möhkəmlənmədiyi üçün tez bir zamanda aradan qalxır..
Uşaqlarınıza doğru yol göstərmək istədikdə aqressiyadan və zorakılıqdan qəti istifadə etməyin. Bu onları qısamüddətliliyinə sizə tabe etdirəcək, amma həmin anda uşaqda daxili məsuliyyət hissi yaranmadığı üçün siz oradan uzaqlaşdıqdan sonra dediklərinizi sanki eşitməmiş kimi yanlış olan davranışları sərgiləyəcək...

Təqdim etdi: Türkan Azad