Şəhvətdən qısqanclığa...

Yaşlı nəsilin müasir zamandan giley-güzar etməsini etirazla qarşılayırıq. Heç səbrimizi ram edib sonadək dinləyə də bilmirik. Texnoloji dövrün yeniliklərinə adaptasiya olmadıqlarını zənn edirik. Bir azca düşünmək gərəkdi ki, onların giley-güzarına az da olsa, haqq qazandıraq.

***

Babam danışırdı ki, o zamanlar at oğrularına xüsusi “imtiyaz”lı adamlar, qəhrəman kimi baxırdılar. Məsələn, onlarla indinin at oğruları arasında çox böyük fərq varmış. Bir dəfə gənc bir xanım boşanmasının səbəbindən danışdı: “Sevdiyim oğlan vardı. Ona getsəm xoşbəxt olardım. Amma atam məni ona vermədi. Səbəb də bu idi ki, oğlan qonşu kənddən at oğurlamış və tutulmuşdu. “Mənim at oğrusuna veriləsi qızım yoxdu” demişdi atam.. ”

Atlar həmin atlardı. Dəyişən nədir bəs?

***

Sovet ittifaqının qayda-qanunlarından ötrü burnunun ucu göynəyən yaşlı və orta nəsilin retrospektiv duyğularının mahiyyətində həmin dəyişkənlik dayanır. “Kirpi” jurnalında bir karikaturanın dərc olunması kifayət edirmiş ki, o karikaturaya çevrilən adamın məsələsi “həll olunsun”. “Heyf deyildi o vaxtlar” deyib təəssüflənənlər əslində saflıq axtarışındadır. O saflığın kökündə məsələn, sədaqət, düzlük, mənəvi paklıq, gözütoxluq kimi bir çox şey dayanırdı. İstisnalar indiki qədər olmayıb...

***

Müxalifətin 12 oktyabr mitinqində belə bir şüar vardı: “Eşşəyə 98 min, müəllimə 120 manat”. O mənəvi dəyərlərdən biri də “müəllimimizi yemək yeyə bilməyəcək qədər” müqəddəs varlıq hesab etməyimiz idi.

Müqayisələr çoxdu. Bir müəllif sütunu yazısına sığmaz.

***

Yaşlı nəsili zəmanə ilə ayaqlaşmamaqda ittiham etməzdən öncə onların nə istədiyini fikirləşək. Təbii ərzaqla qidalanmış o adamlar tərkibi əndrəbadi inqrediyentlərlə dolu, hormonlu, genefondu dəyişdirilmiş qida məhsullarına alışa bilmir. İndiki kimi sosial ədalətsizliyin hökm sürmədiyi bir cəmiyyətdə yaşamaq istəyirlər. İstəyirlər ki, insanlar layiq olduqları qiyməti alsın. Mənəvi saflığın hökm sürdüyü, ədalətli toplum istəyirlər.

Sizi bilmirəm, mən yaşlı nəsillə həmsöhbət olanda inkarçılıq mövqeyi sərgiləmirəm. Onları başa düşməyə, ağrılarını hiss etməyə çalışıram. Əlimdən heç nə gəlməyəndə yazığım gəlir onlara...

Məsələn, bugünlərdə ahıl bir baba zəmanədən giley edəndə yadıma Dostoyevskinin “Gülməli adamın yuxusu” fantastik hekayəsi düşdü. Hekayənin qəhrəmanı yuxusunda inkişaf etməmiş—biclikdən, vələdüzzinalıqdan uzaq saf toplumu necə dəyişməsindən danışır. Buna tənəzzülün tərəqqi üzərində triumfu da demək olar: “...Sonra tezliklə şəhvət baş qaldırdı, şəhvət qısqanclıq doğurdu, qısqanclıq da qəddarlıq... Tezliklə, çox tezliklə ilk qan töküldü: onlar təəcübləndi, dəhşətləndi və ayrılmağa başladı. İttifaqlar yarandı, amma bir-birlərinə qarşı. Narazılıqlar, tənələr başladı. Həya tanıdılar, həyanı da ləyaqət saydılar. Qeyrət məfhumu əmələ gəldi, hər ittifaqın da öz bayrağı qaldırıldı. Heyvanları incitməyə başladılar, heyvanlar da onların əlindən meşələrə çəkilib düşmən kəsildi. Ayırma, ayrılma, şəxsiyyət, “mənimki-səninki” uğrunda mübarizəyə yol açıldı. Fərqli dillərdə danışmağa başladılar”.
qafqazinfo